Latarnia lotnicza w Dolnej.

Dolna to niewielka wieś położona w województwie opolskim, w powiecie strzeleckim, w gminie Leśnica. Oddalona od Strzelec Opolskich o około 7 kilometrów. Po raz pierwszy wzmiankowana w dokumentach w 1302 roku. W 1615 roku wioskę kupił hrabia Georg von Reden. W 1783 roku właścicielem został hrabia Collona. Dolna miała już wtedy szkołę, w której pracował jeden nauczyciel. Do 1936 roku  miejscowość nosiła nazwę Dollna, w latach 1936-1945 Niederkirch.

Na jednym z dzisiejszych pól uprawnych znajdujących się na północny – wschód od Dolnej zachowała się w dobrym  stanie latarnia lotnicza (Haupstreckenfeuer Niederkirsch). Latarnia ta była jedną z wielu, które wyznaczały trasę lotniczą między Berlinem a Gliwicami.

Widok na latarnię lotniczą z drogi Strzelce Opolskie - Dolna.

(zdjęcie zbiory własne)

Lotnicze połączenia pasażerskie zaczęły pojawiać się w latach dwudziestych XX wieku. Początkowo samolot był środkiem transportu borykającym się z wieloma problemami. Samoloty osiągały prędkość ok. 160 km/h, nie było zaawansowanych systemów nawigacyjnych, więc aby trzymać się trasy lotu nawigator musiał polegać głownie na swoim wzroku. Loty odbywały się więc wyłącznie w dzień, co ograniczało liczbę i częstotliwość połączeń. Jednak niebawem miało się to zmienić.

W 1926 roku powstała w Berlinie Deutsche Luft Hansa Aktiengesellschaft (w 1933 r. przemianowana na Deutsche Lufthansa) zajmująca się przewozami pasażerskimi i towarowymi. Jednym z pierwszych połączeń była trasa Berlin – Gdańsk – Królewiec, która cieszyła się dużym powodzeniem i przynosiła spore zyski. Samoloty przebywały tą trasę codziennie, ale ograniczone były możliwością latania po zmroku. Rozwiązaniem tego problemu stał się tzw. świetlny szlak, czyli pas latarni biegnący wzdłuż trasy lotu, prowadzący pilotów z lotniska na lotnisko.

Mapa pokazująca rozmieszczenie latarni lotniczych na trasie Berlin - Gdańsk - Królewiec oraz Berlin - Wrocław - Gliwice.

(źródło: www.mojszlak.pl)

Pomysł przejęto od Amerykanów. Reflektory, niemalże identyczne do tych, które stosowano w latarniach morskich, ustawiano co 25 – 30 kilometrów. Nie świeciły one w sposób ciągły. Piloci samolotów kierowali się na błyski, które trwały 0,2 sekundy w interwałach 2,8 sekund. Latarnie były wyraźnie widoczne nawet z odległości 50 kilometrów, więc piloci widzieli przeważnie kilka naraz. Reflektory wysyłające sygnał świetlny zamontowane były na metalowych wieżach, których wysokości sięgała około 23,5 metra, ustawiano je na betonowych fundamentach w kształcie kwadratu. Latarnie lotnicze umieszczano przeważnie na terenach naturalnie podwyższonych. Jak na owe czasy były to bardzo nowoczesne systemy nawigacyjne.

Pierwsze wieże świetlne zostały ustawione właśnie na trasie Berlin – Królewiec.

Radiolokacja była dopiero na początkowym etapie rozwoju i elektroniczne pomoce nawigacyjne były pilotom niedostępne, co bardzo ograniczało możliwości komunikowania się z lotniskami. Tylko największe lotniska posiadały aparaty radiotelegraficzne, którymi były przekazywane informacje na temat pogody, siły wiatru i kierunku lądowania. Żeby można było z nich korzystać, pilot musiał znać ponad 200 kombinacji haseł, przy pomocy których wysyłani komunikaty.

Świetlny szlak Berlin – Wrocław – Gliwice powstał w latach trzydziestych XX wieku. Wówczas było to już rozwiązanie powszechnie stosowane. Dla przykładu ciąg latarń nawigacyjnych na trasie Warszawa – Poznań powstał w 1937 roku.

W naszym regionie (woj. opolskie) takie latarnie lotnicze ustawiono w trzech miejscach: w okolicy Różyny (gmina Lewin Brzeski), w Malinie pod Opolem oraz w sąsiedztwie Dolnej (gmina Strzelce Opolskie). Latarnia w Dolnej była ostatnim punktem nawigacyjnym na trasie do Gliwic.

W wyniku wojny i rozwoju radiolokacji oraz natężenia ruchu lotniczego wieże zaczęły tracić na znaczeniu, znaczna część z nich popadła w ruinę, po innych pozostały fundamenty. Ta w okolicach Dolnej zachowała się w wyjątkowo dobrym stanie.

Latarnia lotnicza (Haupstreckenfeuer Niederkirsch) w Dolnej jest konstrukcją metalową, wzniesioną na betonowym fundamencie w kształcie kwadratu. Na szczycie kratownicowej wieży, jest zamontowany obrotowy, zasilany elektrycznie reflektor. Według informacji podawanych przez internautów producentem tego reflektora była firma Pintsch.

Zapraszam do obejrzenia zdjęć wykonanych na miejscu.

Widok na latarnię z polnej drogi.

Kratownicowa wieża latarni zamocowana na betonowym fundamencie w kształcie kwadratu.

Solidne mocowanie wieży do fundamentu na grubych i mocnych kotwach . 

Kratownicowa konstrukcja wieży nawigacyjnej.

Na szczycie wieży zamontowano obrotowy, zasilany elektrycznie reflektor świetlny firmy Pintsch, który nadawał błyskami trwającymi 0,2 sekundy w interwałach 2,8 sekundy.

 (zdjęcia zbiory własne)

Materiał filmowy nagrany podczas wyprawy:  

Podziękowania dla Cristoforo za udział w wyprawie oraz wykonanie części zdjęć. 

Źródła:

1. Domański J., 1000 słów o samolocie i lotnictwie, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1974.
2. Kubik R., Świetlny szlak [w:] Strzelec Opolski nr 19 (770), wyd. 13–19.05.2014.
3. http://pl.wikipedia.org/wiki/Latarnia_lotnicza
4. http://www.mojszlak.pl

Tekst opublikowany po raz pierwszy na starym blogu (historian.bloog.pl) dnia 11. 12.2014  |  22:29