Waldhof. Lesisko - pozostałość pod dawnym folwarku w Żyrowej.

Żyrowa to niewielka miejscowość znajdująca się na południowy wschód od Strzelec Opolskich. Pierwszy raz była wzmiankowana jako Zirova w 1302 roku w bulli papieża Bonifacego VIII. Zirova składała wówczas dziesięcinę klasztorowi cystersów z Jemielnicy. Nazwa wsi wywodzi się prawdopodobnie od imienia Żyro. Inna wersja podaje, że wywodzi się ona od nazwy rośliny żyr zajęczy (przynęt zajęczy), która jest często spotykana w tej okolicy. Miejscowość początkowo należała do klasztoru cysterskiego z Jemielnicy, a następnie od 1447 roku do rodziny Żyrowskich, od której w 1631 roku kupił ją hrabia Melchior Ferdinand von Gaschin. Hrabia ten pozostawił po sobie wczesnobarokowy pałac z lat 1631 - 1644, który wchodzi w skład większego zespołu zabudowań. Żyrowa była nazwą wioski do 1936. Podczas akcji germanizacyjnej nazw miejscowych i fizjograficznych na Górnym Śląsku historyczna nazwa niemiecka Żyrowa została w lipcu 1936 r. zastąpiona przez administrację nazistowską nazwą Buchenhöh. Po kapitulacji Niemiec w 1945 r. ustalono nazwę Żyrowa. 

28 grudnia 2013 roku odwiedziliśmy w Żyrowej, tuż na skraju rezerwatu Lesisko, grupę zabudowań znajdującej się w totalnej ruinie należących do starego folwarku nazywanego przed wojną Waldhofem, dziś Leśnikiem. W skład zabudowań wchodziły budynki mieszkalne, stodoły oraz spichlerze. Budynki, a raczej to co po nich zostało, wykonane były z bloków miejscowego białego wapienia z elementami czerwonej cegły. Dokładną datę ich powstania na dzień dzisiejszy trudno mi określić. Jednak będąc na miejscu możemy sobie doskonale wyobrazić jak taki folwark dawniej wyglądał.

Zapraszam do zapoznania się z materiałem filmowym: 

oraz fotorelacją z Waldhofu:

Współczesny widok na zdjęciu satelitarnym. Po lewej stronie widoczna zabudowa Żyrowej, w centrum u góry to właśnie Waldchof – Lesisko. Po prawej zabudowa Góry św. Anny z wyraźnie zaznaczonym amfiteatrem.(źródło: Google Maps)

Przedwojenna mapa z zaznaczeniem folwarku.

(źródło: mapy.amzp.pl)

Widok na folwark od północnego wschodu.

Resztki furtki po północno - wschodniej stronie.

Mogiła niemieckiego żołnierza, poległego podczas II wojny światowej, usytuowana przy zabudowaniach folwarku po północno - wschodniej stronie.

Rejestr Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa: http://groby.radaopwim.gov.pl/lokalizacja/7799/

Ruiny dwóch budynków mieszkalnych po południowo - wschodniej stronie.

Wnętrze większego z dwóch budynków mieszkalnych, stojących po południowo - wschodniej stronie.

Wnętrze większego z dwóch budynków mieszkalnych, stojących po południowo - wschodniej stronie. Widać tu dobrze otwory po belkach stropowych.

 

Wnętrze większego z dwóch budynków mieszkalnych, stojących po południowo - wschodniej stronie.

Wnętrze większego z dwóch budynków mieszkalnych, stojących po południowo - wschodniej stronie. Resztki przedwojennego tynku z ozdobnym wzorem.

 

Wnętrze mniejszego z dwóch budynków mieszkalnych, stojących po południowo - wschodniej stronie. Resztki stolarki okiennej.

Wnętrze mniejszego z dwóch budynków mieszkalnych, stojących po południowo - wschodniej stronie. Jedno z pomieszczeń na parterze z doskonale zachowanym kominkiem.

Wnętrze mniejszego z dwóch budynków mieszkalnych, stojących po południowo - wschodniej stronie. Dwa oddzielne dawniej pomieszczenia z resztkami stolarki okiennej. Widać jedną z zachowanych belek stropowych.

Wnętrze mniejszego z dwóch budynków mieszkalnych, stojących po południowo - wschodniej stronie. Pomieszczenie z zachowanymi resztkami stolarki okiennej i tynku z ozdobnym wzorem.

Wnętrze mniejszego z dwóch budynków mieszkalnych, stojących po południowo - wschodniej stronie. Resztki tynku.

Wnętrze mniejszego z dwóch budynków mieszkalnych, stojących po południowo - wschodniej stronie. Dziś gospodarzami są tutaj wszelkiego rodzaju samosiejki.

Dwa budynki mieszkalne stojące po południowo - wschodniej stronie.

 

Ruiny folwarcznej stodoły, stojące po południowo - zachodniej stronie. 

Resztki jednych z wrót stodoły.

Wnętrze folwarcznej stodoły.

Przybudówka stodoły z zachowanym jeszcze kratami w oknach. Widok od strony pól.

Stodoła widziana od strony pól.

Ruiny spichlerza, stojącego po północno - zachodniej stronie w sąsiedztwie stodoły.

Wnętrze zrujnowanego spichlerza.

Wnętrze zrujnowanego spichlerza. Widać tu otwory po belkach stropowych na wyższych kondygnacjach.

Wnętrze jednego z pomieszczeń na parterze spichlerza.

Wnętrze jednego z pomieszczeń na parterze spichlerza z widocznym śladem po dawnym łukowym sklepieniu i otworami po belkach stropowych.

Resztki stolarki okiennej i zachowana metalowa krata w jednym z pomieszczeń na parterze spichlerza.

Resztki belek stropowych i otwory okienne w spichlerzu.

Wnętrze spichlerza z widokiem na ślady po stropach.

Korytarz biegnący przez całą długość parteru spichlerza. Na boki odchodzą od niego wejścia do poszczególnych pomieszczeń.

Korytarz biegnący przez całą długość parteru spichlerza z widokiem na ścianę szczytową. W korytarzu na boki odchodzą wejścia do poszczególnych pomieszczeń.

Wnętrze zrujnowanego spichlerza folwarcznego.

Otwory po belkach stropowych w zrujnowanym spichlerzu.

Wnętrze jednego z pomieszczeń na parterze z widocznym śladem po łukowym sklepieniu i otworami po belkach stropowych.

Ślad po łukowym sklepieniu w jednym z pomieszczeń na parterze spichlerza.

Wnętrze kanału odpływowego znajdującego się po północno - wschodniej stronie w sąsiedztwie spichlerza.

Widok od strony lasu na spichlerz i jedyną pozostałą ścianę po budynku gospodarczym, pod którym biegnie kanał odpływowy.

Charakterystyczne ścięte naroże budynku gospodarczego stojącego po północnej stronie.

Resztka szyny w podłodze budynku gospodarczego stojącego po północnej stronie.

 

Ruiny dwóch budynków – w tym jednego mieszkalnego stojące po północno - zachodniej stronie, pomiędzy spichlerzem a budynkiem gospodarczym. Widok od strony lasu.

Wnętrze budynku gospodarczego stojącego po północnej stronie.

Ruiny budynku gospodarczego stojącego po północnej stronie.

Widok z wnętrza na ścianę szczytową budynku gospodarczego stojącego po północnej stronie.

Dwa budynki – w tym jeden mieszkalny, stojące po północno - zachodniej stronie, pomiędzy spichlerzem a budynkiem gospodarczym. Widok z dziedzińca.

Budynek mieszkalny stojący po północno - zachodniej stronie.

Ślady po łukowym sklepieniu i belkach stropowych w budynku stojącym po północno - zachodniej stronie, pomiędzy budynkiem mieszkalnym i gospodarczym.

Wnętrze budynku stojącego po północno - zachodniej stronie, pomiędzy budynkiem mieszkalnym i gospodarczym.

Wnętrze budynku stojącego po północno - zachodniej stronie, pomiędzy budynkiem mieszkalnym i gospodarczym. Widok na parter i piwnice poprzez zarwany strop.

Piwnice budynku stojącego po północno - zachodniej stronie, pomiędzy budynkiem mieszkalnym i gospodarczym.

 

Ruiny budynku gospodarczego stojącego po północno - wschodniej stronie.

Ściana szczytowa budynku gospodarczego stojącego po północno - wschodniej stronie.

Druga ze ścian szczytowych budynku gospodarczego stojącego po północno - wschodniej stronie.

Ruiny budynku gospodarczego stojącego po północno - wschodniej stronie.

(zdjęcia zbiory własne, fot.: Cristoforo)

 

 Podziękowania dla Cristoforo za pomoc w przygotowaniu tego opracowania.

 

 

 Opublikowane po raz pierwszy na starym blogu (historian.bloog.pl) dnia 23. 03.2014  |  12:46

 

Źródła:

1. Pollok E. S., Historia Żyrowej, rodu von Gaschin fundatorów klasztoru i kalwarii na Górze Świętej Anny, Żyrowa 1999.

2. http://www.zdzieszowice.pl/333/zyrowa.html

3. http://opolskie.regiopedia.pl/wiki/zyrowa-pochodzenie-nazwy-wsi