Johannes von Renard - założyciel strzeleckiego gimnazjum.

Johannes von Renard w czasach studenckich.

(źródło: http://de.wikipedia.org)

Johannes Maria Graf von Renard był najstarszym synem Andreasa von Renard oraz jego żony Euphemii. Urodził się on 24 marca 1829 roku w Strzelcach Opolskich (ówczesnym Gross Strehlitz). Nauki pobierał w Akademii Szlacheckiej w Legnicy (Legnitz) oraz w gimnazjum w Luksemburgu.  Po zakończeniu tych szkół udał się na studia. Studiował prawo i nauki polityczne na uniwersytetach w  Halle i Berlinie, studia zakończył w Bonn, gdzie był również członkiem korpusu Borussia (Corps Borussia  Bonn). Podczas studiów zakochał się w baronowej Annie Spies–Büllesheim. Była to jednak miłość nieszczęśliwa, gdyż rodzice Jana nie zgodzili się na małżeństwo, aby zapomnieć o ukochanej wyruszył w świat.

W latach 1852-1853 pracował jako dyplomata przy poselstwie pruskim w Waszyngtonie, a następnie od 1854 roku jako attaché w Konstantynopolu. W tym czasie poznał również dokładnie Palestynę i Bliski Wschód. 5 marca 1855 roku został rycerzem  Zakonu Grobu Świętego w Jerozolimie[1].

W strony rodzinne powrócił dopiero po śmierci swej matki Euphemii w 1853 roku i dopiero wówczas otrzymał pozwolenie na ożenek z Anną. Szczęście jednak nie trwało długo, jego ukochana zmarła podczas pierwszego połogu 1 grudnia 1856 r. Aby zapomnieć o tym nieszczęściu Jan znów rzucił się w wir pracy.

W roku 1857 Jan otrzymał od swojego ojca Andrzeja Renarda posiadłość Sielce „w rosyjskiej Polsce”, która po jego śmierci przypadła jego drugiej żonie Wilhelminie i córce Jean Marii. Następnie, od 1861 roku zasiadał w pruskiej Izbie Deputowanych reprezentując rejencję strzelecką. 

Brał czynny udział w wojnie prusko – austriackiej w 1866 roku służąc w korpusie gen. Stolberga, gdzie walczył m.in. pod Oświęcimiem. Hrabia ożenił się powtórnie w 1869 roku z Wilhelminą Gräfin Schwerin z domu Ebel. W latach 1870 – 1871, podczas wojny francusko – niemieckiej pełnił funkcję prefekta w Nancy (Francja). 

Następnie w 1871 roku wybrany został do Reichsagu. Początkowo należał do frakcji katolickiej, ale w późniejszym czasie założył własną frakcję – wolnych konserwatystów. Spowodowane to było nieporozumieniami z dawnymi kolegami z partii, którzy starali się uzależnić politykę Prus od Watykanu (ultramontanizm). 

Johannes prowadził w międzyczasie również stadninę koni, którą otrzymał od swego ojca w 1861 roku. Stadnina została założona w 1825 roku w Olszowej przez Andreasa von Renard, którego pasją były konie. W dość szybkim czasie słynęła ona w całej Europie ze swych ogierów. Były to nie tylko konie pociągowe, ale również ogiery pełnej krwi angielskiej. Te najlepsze i najcenniejsze trzymano w przypałacowej masztalarni, gdzie mieściło się nawet 50 koni. 

Hrabia Jan został później pierwszym prezydentem Union – Klubu, który stawiał sobie za cel popieranie hodowli koni wyścigowych. W 1873 roku był pierwszym niemieckim zwycięzcą międzynarodowego biegu w Baden-Baden, który wygrał jego koń o imieniu Hochstapler. 

Najstarszy von Renard przyczynił się również do powstania gimnazjum w naszym mieście, które nazwano na jego cześć „Johanneum”. Pod budowę podarował część swojej ziemi oraz stworzył dwa fundusze ze swojego testamentu. Jeden był wartości 60 000 marek, którego odsetki miały być przekazywane trzem najlepszym uczniom gimnazjum, oraz drugi – 3 000 marek, do rozdzielenia przez profesorów uczelni według uznania. 

Po kilku przeszkodach w pracach, które udało się pokonać, jesienią 1868 roku „Katolickie Progimnazjum” zaczęło działać w wynajętym domu przy ulicy Wałowej i Krakowskiej. Następnie, zgodnie z zarządzeniem ministerialnym z 1872 r. gimnazjum przestało być katolickie i od 1873 zostało przejęte przez państwo. Oczekiwane to było również nasze miasto ze względów finansowych. W tym samym roku do szkoły trafiły w darze portrety Fryderyka Wielkiego, Wilhelma I oraz Bismarcka. 

W 1874 r. zrezygnował z czynnego działania w polityce by zająć się ogromnym majątkiem rodzinnym, taki miał plan, jednak po przeprowadzonej przez profesora Billrotha operacji wrzodu ucha w Wiedniu, niespodziewanie zmarł na skutek zatrucia krwi. Po dokonaniu sekcji zwłok oraz zabalsamowaniu, ciało zostało przewiezione do Strzelec i złożone w rodzinnym mauzoleum nieopodal pałacu, w którym mieszkali.

Johannes von Renard w wieku dojrzałym.

(źródło: Gaworski M., 700 lat właścicieli strzeleckiego zamku, Strzelce Op. 2007)

„SchlesIche Zeitung” opisało jego pogrzeb: „Trumna ze zwłokami została przywieziona pociągiem z Widnia do Strzelec Wielkich. Towarzyszyli jej starosta Bischoff i przyjaciele. Tysiące osób uczestniczyło w pogrzebie, łącznie z organizacjami społecznymi, szkołami, itp. Obecny był premier von Hagemeister, przedstawiciele władz i przybyły z Berlina poseł do Reichstagu książę Hohenlohe - Oehringen. Msza została odprawiona w kaplicy zamkowej przez proboszcza z Kielczy, a następnie trumna została złożona w mauzoleum grobowym w parku”. Strzelecki kler odmówił wzięcia udziału w pogrzebie hrabiego, z powodu jego wcześniejszego wystąpienia w parlamencie przeciwko ultramontanom oraz zbyt liberalnych poglądów w kwestiach wiary i stosunku do Kościoła. 

W 1874 roku ukazał się również artykuł w jednej z wrocławskich gazet:

Uważamy, że nie będzie za dużo powiedziane, że Johannes Graf Renard był jednym z bardziej znanych i popularnych osób w całej Rzeszy Niemieckiej. Zwracająca uwagę kolosalna postać w „Havelock” albo „Waterproof” (rodzaj stroju) i szeroka, świeża, jowialna twarz Grafa były dobrze znane i przyjmowane tak w Berlinie jak i we wszystkich niemieckich miastach, do których w czasie sezonu wyścigów, sprowadzały go interesy sportu i hodowli koni.  

Gimnazjum Królewskie na dawnej pocztówce.

(źródło: zbiory Mariusz Lipok)

Widok dzisiejszy na budynek dawnego Gimnazjum Królewskiego.

Dziś znajduje się w nim Liceum Ogólnokształcące im. W. Broniewskiego.

(zdjęcie zbiory własne, czerwiec 2009)

Tekst opublikowany po raz pierwszy na starym blogu (historian.bloog.pl) dnia 19.06.2013 |22:12

Bibliografia:

1. Gaworski M., 700 lat właścicieli strzeleckiego zamku, Strzelce Op. 2007.

2. Hermens J., Der Orden vom heil. Grabe, 1867.

3. Smoleń S. i T., Strzelce Opolskie. Miasto i kościół na przełomie wieków, Strzelce Op. 2008.

4. Smykała P., Kubik R., Nieszczęścia w Rodzinie. Ród Renardów cz.2 [w:] Strzelec Opolski z  05.01.2010.

5. Smykała P., Kubik R., Hodowla koni w Strzelcach Opolskich [w:] Strzelec Opolski z 02.11.2010.

6. Smykała P., Kubik R., Ród Renardów… [w:] Strzelec Opolski z 24.11.2009.

7. 150 Jahre Schlesische Zeitung, 1742-1892 : ein Beitrag zur vaterländischen Kultur-Geschichte.

Strony internetowe:

1. http://www.rathay-biographien.de/Schlesier_1.pdf

2.http://www.reichstag-abgeordnetendatenbank.de (Datenbank der deutschen Parlamentsabgeordneten Basis: Parlamentsalmanache/Reichstagshandbücher 1867 – 1938).  Baza niemieckich deputowanych, almanach parlamentarnych, Książki 1867 – 1938.

3. http://de.wikipedia.org

---

[1] Jakub Hermens: "Postanowienie uzdrowienia. Grave ", 1867, s. VI