Co dalej z remontem drewnianego kościoła św. Barbary w Strzelcach Opolskich?

Mija już niemal rok, odkąd nieczynny jest drewniany kościółek św. Barbary, znajdujący się na cmentarzu parafialnym w Strzelcach Opolskich. Wszystkie Msze Św. pogrzebowe odbywają się od tego czasu w strzeleckich parafiach (parafii p.w. św. Wawrzyńca oraz Podwyższenia Krzyża Świętego), w zależności od tego, do której z nich zmarły mieszkaniec miasta należał.

Kościół św. Barbary wraz z początkiem 2019 roku miał zostać poddany gruntownemu remontowi.
W marcu 2019 pozbawiono świątyni wyposażenia, które zostało dobrze zabezpieczone w stodole u jednego ze strzeleckich gospodarzy mieszkających na Suchych Łanach. Przez następnych kilka tygodni trwały prace we wnętrzu budynku, jednak od tego czasu jeden z najważniejszych zabytków Strzelec Opolskich stoi zamknięty na cztery spusty i nie widać wokół niego pracowników.
Wielu mieszkańców naszego miasta zadaje sobie pytanie – co dalej będzie się działo z kościółkiem?

Zabezpieczenie wyposażenia kościoła przed jego remontem w dniu 02.03.2019.

(zdjęcia zbiory własne)

Na temat historii kościoła św. Barbary pisałem już na łamach tego bloga, zainteresowanych odsyłam na stronę: https://historianbloog.blogspot.com/2018/09/cmentarny-koscio-sw-barbary.html

Kościół ten po raz pierwszy wzmiankowany jest w dokumencie z 1505 roku, jego konstrukcja powstała bez użycia gwoździ i dlatego architektura drewniana rządzi się własnymi prawami.

Kościół św. Barbary pozwala poznać nam tajniki konstrukcji drewnianych kościołów. Materiał wykorzystany do jego budowy był o tyle prosty, że rósł niemal wszędzie dookoła. Problem w tym, że nie można łączyć go z zaprawą. Wykorzystane do budowy belki są tylko ociosane siekierką ciesielską. Ściany tworzone są przez belki układane jedne na drugich. Spójność w narożnikach uzyskuje się poprzez wzajemnie dopasowane do siebie wyżłobienia na końcach belek. Żeby belki trzymały się razem, trzeba na ich łączeniu wyciąć gniazdo na następną. Ta wchodzi od góry i też ma wycięte gniazdo na następną belkę. Tworzy się wówczas bardzo trwała struktura, z jedną poważną wadą – żeby wymienić spróchniałe na spodzie belki, trzeba zdjąć wszystkie te, które są powyżej.

Taką właśnie metodę postanowili i tym razem zastosować budowlańcy. Plan remontu zakładał, że kościół zostanie rozebrany praktycznie do zera. Każda z belek byłaby ponumerowana i wróciłaby później na swoje miejsce, z wyjątkiem tych, które należy wymienić na nowe. Istniało jednak małe niebezpieczeństwo, że po rozebraniu bardzo starej budowli, można już jej z powrotem identycznie nie złożyć. Może właśnie dlatego wojewódzka konserwator zabytków, odmówiła zgody na zastosowanie takiej metody remontu. Trzeba było więc zrezygnować z pierwotnego planu.

Długo trwały prace nad ustaleniem nowego sposobu, w jakim zostaną wymienione spróchniałe belki. Na pewno nie będzie to proste, gdyż trzeba to wykonać bez naruszenia całości konstrukcji. Być może będzie konieczność zastosowania zewnętrznych lub wewnętrznych wsporników utrzymujących ściany kościoła. Niezależnie od wyboru sposobu remontu, na pewno położony zostanie na nowo dach świątyni. Ostatnie gonty wymienione zostały ponad 30 lat temu i to w nie najlepszy sposób. Drewniane deseczki zaczęły przeciekać od zachodniej strony, co źle wpłynęło na stan więźby dachowej.

W lutym 2020 roku ruszył kolejny etap prac związanych z remontem, który ma na celu ustabilizowanie budynku, gdyż ten powoli chyli się na jedną stronę. W tej chwili ściągnięta jest już posadzka w kościele i wykonywane są wykopy pod fundamenty.

Na tych wzmocnionych fundamentach usadowione zostaną stalowe słupy, które przebiją strop kościoła, a w przestrzeni międzystropowej zostanie wykonany stalowy ruszt, na którym podwieszona będzie cała konstrukcja dachu. W ten sposób zostaną odciążone kilkusetletnie belki ścian. Całość tych prac uzgodniona została już z wojewódzkim konserwatorem zabytków.

Największą zmianę zauważymy jednak wewnątrz kościoła. Podczas prac związanych z przygotowaniem do remontu zdjęto wewnętrzną boazerię, która pokrywała belki konstrukcji. Najprawdopodobniej założono ją przed laty, w celu uszczelnienia budowli. Na niewielkim fragmencie odsłoniętych belek widać proste malowidło, pierwotne zdobienie świątyni.

Nie wykluczone, że tak pomalowany został kościół podczas generalnego remontu w 1690 roku.

Co ciekawe, pomimo że kościół pozostawał katolicki, to ówczesnym remontem kierował protestant i były burmistrz miasta Florentinus Waiser (Weiser). Charakterystyczna wieżyczka na szczycie kościoła została dobudowana później – w 1727 roku i ufundowana przez ówczesnego proboszcza parafii św. Wawrzyńca – Ernesta Joachima von Strachwitz.

Wnętrze kościoła po zdjęciu boazerii oraz odkryte pod nią proste malowidło ścienne, wykonane prawdopodobnie podczas remontu w 1690 roku.

(źródło: Strzelec Opolski nr 32 (1038), wyd. z dnia 06.08.2019; fot. R. Kubik)

Dzisiejsze plany zakładają, że boazeria na swoje stare miejsce już nie wróci, a wnętrze odzyska swój pierwotny, bardziej surowy wygląd.

Po II wojnie światowej kościół remontowany był dwukrotnie. Pierwszy remont rozpoczął jeszcze proboszcz Faustyn Zbaniuszek w 1968 roku, a zakończył go Stefan Baldy w 1970 roku. W 1997 roku ksiądz proboszcz Wolfgang Jośko zlecił renowację zachodniej części obiektu oraz postawienie tymczasowego podparcia zdeformowanej bryły budynki. Miejmy nadzieję że remont, który trwa obecnie, a którego zakończenie prac przewidziane jest na jesień 2020 roku, wystarczy na kolejne długie lata. Koszt remontu zabytku to 1,7 mln zł. Parafia św. Wawrzyńca i gmina Strzelce Opolskie pozyskały na ten cel 1,5 mln z Regionalnego Programu Operacyjnego.