Ksiądz kanonik Faustyn Zbaniuszek - próba rysu biograficznego.

Został pierwszym po II wojnie światowej proboszczem parafii św. Wawrzyńca w Strzelcach Opolskich. To on organizował życie parafialne mieszkańców miasta i zmagał się z powojennymi problemami, przetrwał czasy komunistycznych represji. Jego grób znajduje się naprzeciwko głównego wejścia do cmentarnego kościółka św. Barbary w Strzelcach Op. Zapraszam do zapoznania się z rysem biograficznym ks. kanonika Faustyna Zbaniuszka.

Płyta nagrobna ks. proboszcza Faustyna Zbaniuszka.

(zdjęcie zbiory własne)

Ksiądz Faustyn Zbaniuszek urodził się 12 grudnia 1899 roku w Krzyżowicach. Był synem Jerzego Zbaniuszka i Franciszki z domu Skrobol. Szkołę podstawową ukończył w Krzyżowicach; do gimnazjum uczęszczał w Koźlu i Rybniku. Po zdanej maturze rozpoczął studia teologiczne na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Po ich ukończeniu przyjął święcenia kapłańskie dnia 20 września 1924 roku.

W latach 1926 – 1927 pracował w diecezji krakowskiej jako wikary w Babicach, następnie od 1927 do 1931 roku jako prefekt szkół w Brzeszczach (powiat Oświęcim), a w latach 1931 – 1939 jako prefekt szkół w Białej Krakowskiej. W czasie II wojny światowej był rezydentem w Lipniku koło Białej (1939 – 1940), a później administratorem parafii w Kozach koło Bielska Białej do 1945 roku. Po wojnie, kiedy administratorem apostolskim w Opolu został ks. infułat dr Bolesław Kominek, ks. Zbaniuszek został zaproszony przez niego do pracy w parafii św. Wawrzyńca w Strzelcach Opolskich. Dekretem z dnia 12 grudnia 1945 roku został mianowany przez niego administratorem strzeleckiej parafii. Ksiądz Faustyn Zbaniuszek został następcą księdza Karla Lange na stanowisku proboszcza w Strzelcach.

Ks. Faustyn Zbaniuszek

(źródło: Głos św. Wawrzyńca. Pismo parafii św. Wawrzyńca w Strzelcach Op., wyd. z dnia 08.06.1997 r.)

Dnia 21 sierpnia 1946 roku odbyło się oficjalne wprowadzenie go na urząd proboszcza w Strzelcach Opolskich. Dokonał tego ks. dziekan Bernard Kudlak z Jemielnicy w obecności ks. radcy Wiktora Hrubego, który pełnił wówczas obowiązki kapelana więziennego, oraz w obecności ks. Tateusza Blicharskiego kapelana szpitalnego w Strzelcach Opolskich i katechety niedawno otwartego gimnazjum w Strzelcach Op. oraz księży katechetów: Piotra Stanoszka i Ignacego Jany.

Karol Mutz, mieszkaniec Strzelec Opolskich, tak wspomina w jednej ze swoich książek: „[...] Dopiero 15 sierpnia 1946 administratorem parafii św. Wawrzyńca został ks. kanonik Faustyn Zbaniuszek, który miał do pomocy radcę Wiktora Hrubego (kapelana więziennego) i ks. Tadeusza Blicharskiego (katechetę i kapelana szpitalnego), ponad to katechetów Ignacego Jany i Piotra Stanoszka. W mszach świętych każdy mógł uczestniczyć, gdyż tak jak przedtem odprawiane były po łacinie za wyjątkiem czytań i kazania. Rano o szóstej śpiewano, równocześnie z odprawianą mszą, Godzinki ku Czci Najświętszej Marii Panny. [...] Normalną rzeczą były też „ciche msze święte”. Gorzej było ze spowiedzią, gdyż większość nie mówiła po polsku, a już wcale spowiadać się po polsku niewielu potrafiło. [...]  Pamiętam czasy, kiedy wszyscy mieli jeszcze w pamięci okres powojenny, poniewierki, a ksiądz proboszcz Zbaniuszek, w dobrej chyba wierze, próbował wprowadzić w Strzelcach zwyczaje z centralnej Polski. I na sugerowanie pieśni „Boże coś Polskę” ludzie śpiewali „Serdeczna Matko”, na wprowadzenie w litanii „Królowo Polskie” mało kto odpowiadał. Dekorowanie flagami państwowymi kościoła było źle widziane, tym bardziej, że ówcześnie władze zwalczały kościół. I odstąpiono od tego. Ale kiedy do parafii zawitał Obraz Matki Bożej Częstochowskiej, to pobożnie go witano. Czekano też godzinami w złą pogodę na mający przejeżdżać przez Strzelce obraz. Samochód z obrazem na minutę zatrzymał się na drodze obok Ratusza tak, że wszyscy czekający mogli go pozdrowić. [...]” 

Ksiądz Faustym Zbaniuszek energicznie zabrał się do organizacji życia religijnego w Strzelcach Opolskich. Przyszło mu pracować w niezwykle trudnych warunkach społecznych, politycznych, a także ekonomicznych. Miasto Strzelce Opolskie uległo zniszczeniu w 80 procentach w wyniku przejścia Armii Czerwonej. Były to czasy integracji ludności autochtonicznej i napływowej. Sytuacja polityczna była niepewna. Panowała bieda, a ślady działań wojennych wciąż jeszcze były widoczne w mieście oraz w kościele parafialnym. 

W pierwszych dniach jego urzędowania powołana została rada parafialna, która miała za zadanie udzielanie pomocy w organizowaniu życia religijnego i usuwanie szkód spowodowanych wojną. Została zorganizowana nauka religii. W pierwszych latach powojennych odbywała się w szkole, tak jak przed II wojną światową. Lekcje zaczynały i kończyły się modlitwą. Katechezę prowadzili księża oraz siostra Zofia ze zgromadzenia Sióstr Szkolnych de Notre Dame. Dzieci uczestniczyły wraz ze swymi wychowawcami w niedzielnych nabożeństwach. Spotykano się w szkołach i wspólnie, parami udawali się do kościoła. Współpraca władz kościelnych z władzami oświatowymi układała się bardzo dobrze. Wszystkie zarządzenia, komunikaty i ogłoszenia szkolne odczytywane były w kościele. Na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych XX wieku władza polityczna wyrugowała naukę religii ze szkół. Katecheza została przeniesiona do przykościelnych salek katechetycznych, które ustawione były wówczas na pozostałościach starego cmentarza. W salkach tych odbywały się lekcje religii do czasów „odwilży” październikowej w 1956 roku, kiedy to – na krótko z resztą – religia wróciła do szkół. Od roku 1958 rozpoczęła się akcja usuwania religii ze szkół. Trwała ona do 1961 r. W tym roku usunięto ją ze wszystkich szkół. 

W 1946 roku powołana został do życia parafialna Caritas, w skład której wchodzili między innymi ksiądz proboszcz i siostra Elżbietanka, przedstawicielka zakonu już wcześniej zajmującego się pracą charytatywną na terenie parafii. Potrzeby w tym zakresie były ogromne. W dniach od 6 do 13 października 1946 roku w Tygodniu Miłosierdzia obchodzonego pod hasłem „Caritas w trosce o dziecko” zorganizowano w kościele zbiórkę pieniędzy na osierocone dzieci, stałą opieką objęto 371 sierot oraz 103 starców. Niestety również i ta instytucja została wkrótce zlikwidowana przez władze. Praca duszpasterska księdza Faustyna Zbaniuszka prowadzona była z wielkim rozmachem. 

W pierwszym roku proboszczowania zorganizował on pielgrzymkę parafialną specjalnym pociągiem do Częstochowy, jako podziękowanie za tych, którzy powrócili z wojny i jako prośba o szczęśliwy powrót tych, którzy jeszcze wrócić nie mogli. W czasie tej pielgrzymki został zakupiony obraz Matki Bożej Częstochowskiej, który później umieszczono w bocznym ołtarzu świątyni parafialnej obok ambony, jako wotum. Dzisiaj znajduje się on z prawej strony ołtarza głównego, umieszczony na ścianie – nieopodal chrzcielnicy. Kilka dni po tej pielgrzymce parafię św. Wawrzyńca w Strzelcach Op. odwiedził Administrator Apostolski, ks. infułat dr B. Kominek, przyjaciel strzeleckiego proboszcza dość często goszczący na plebani. Wygłosił on w poewangelickim kościele przy ulicy Opolskiej (dziś kościół Bożego Ciała) referat na temat „Kościół na przełomie wieków”.

Obraz Matki Bożej Częstochowskiej zakupiony przez ks. proboszcza Zbaniuszka podczas pielgrzymki - do dziś znajduje się on w kościele św. Wawrzyńca w Strzelcach Op.

(zdjęcie zbiory własne)

Ćwierćwiecze kierowania parafią przez ks. Faustyna Zbaniuszka obfitowało w wiele wydarzeń i inicjatyw. Dużym jego osiągnięciem była znaczna integracja ludności zamieszkałej w Strzelcach po 1945 roku oraz renowacja wnętrza kościoła. Były to również czasy nieustannych jego zmagań i kłopotów związanych z ateizacją życia prowadzoną przez ówczesne organy władzy. Ksiądz proboszcz Faustyn Zbaniuszek był wielokrotnie wzywany i przesłuchiwany przez milicję. Władze utrudniały mu organizację tradycyjnych procesji w okresie Bożego Ciała, a w związku z „upaństwowieniem majątku kościelnego” zarekwirowano mu część dóbr kościelnych, obejmujących nawet meble na plebani. Przesiedlono też siostry zakonne ze zgromadzenia Elżbietanek pracujące i mieszkające w szpitalu. Ze Strzelec odeszły siostry ze zgromadzenia Sióstr Szkolnych de Notre Dame. W dawnej kaplicy św. Józefa, przekształconej w siedzibę sióstr Elżbietanek, w której między innymi wydawały posiłki dla ubogich, został zlicytowany sprzęt kuchenny i inne urządzenia. To tylko kilka przykładów szykan wobec strzeleckiego kościoła. Nic więc dziwnego, że w tym okresie kościół w Strzelcach był bardzo biedny, a ponadto był pozbawiony przez władze możliwości działania na rzecz społeczeństwa. Społeczeństwo jednak pozostało wierne Kościołowi. Dzieci z zapałem uczyły się religii. Nawet dzieci partyjnych dygnitarzy potajemnie uczyły się zasad wiary i przystępowały do sakramentów świętych.

W pamięci strzeleckich wiernych ksiądz proboszcz Faustyn Zbaniuszek zapisał się jako gorliwy duszpasterz, szczególną opieką otaczający najmłodsze pokolenie. Dla ludzi był zawsze życzliwy, otwarty na ich potrzeby i opiekuńczy. Do parafian odnosił się z ojcowską otwartością i miłością, darzył ich zaufaniem i mężnie znosił wszelkiego rodzaju szykany ze strony władzy ludowej.

Ksiądz Zbaniuszek zmarł 6 października 1971 roku, w wieku 72 lat. Jego ciało zostało złożone do grobu na parafialnym cmentarzu w pobliżu kościoła pod wezwaniem św. Barbary w Strzelcach Opolskich. Parafianie pamiętają zawsze o nim.  Świadczą o tym między innymi często stojące na jego płycie nagrobnej świeże kwiaty.

Pogrzeb ks. proboszcza F. Zbaniuszka.

Wyniesienie trumny z kościoła św. Wawrzyńca oraz przemarsz konduktu pogrzebowego przez miasto na cmentarz.

(źródło: Gaworski M., Strzelce Op. Miasto i powiat na dawnych pocztówkach)

Grób ks. proboszcza Faustyna Zbaniuszka na strzeleckim cmentarzu parafialnym - widok dzisiejszy.

(zdjęcia zbiory własne)

Tekst opublikowany po raz pierwszy na starym blogu (historian.bloog.pl) dnia 09. 09.2015  |  22:22

Bibliografia:

1. Baldy S., Historia parafii w zapiskach – rok 1946 [w:] Głos św. Wawrzyńca. Pismo parafii św.Wawrzyńca w Strzelcach Op., nr 2 (28), Wielkanoc ’97.
2. Hanich A., Dekanaty i parafie Administracji Apostolskiej Śląska Opolskiego w latach 1945 – 1946, Opole 2009.
3. Mutz K., Strzelce Opolskie przed 1945 i po, Krapkowice 2013.
4. Smoleń S., T., Strzelce Opolskie. Miasto i kościół na przełomie wieków, Strzelce Op. 2008.
5. 100 – lecie poświęcenia kościoła p. w. św. Wawrzyńca w Strzelcach Op. 1907 – 2007. Pracazbiorowa pod red. Teresy Smoleń i Stanisława Tubka, Strzelce Opolskie 2007.
6. http://www.encyklo.pl/index.php5?title=Zbaniuszek_Faustyn